Rehberlik Nedir?

REHBERLİK NE DEĞİLDİR 

a) Rehberlik çocuğun elinden tutup yürütmek, bütün ihtiyaçlarını karşılamak değildir.

 b) Rehberlik öğrenciyi korumak, her sıkıntıdan kurtarmak, problemlerini çözmek için doğrudan yardım yapma değildir.

c) Rehberlik öğrenciye öğüt vermek, telkinde bulunmak, tavsiye yapmak değildir.

d) Rehberlik öğrencilere test uygulamak, anket yapmak, fiş doldurmak dosya tutmak gibi rutin işler değildir.

 e) Rehberlik okulda disiplini sağlama, öğrencileri tehdit etme, kontrol altında bulundurma, onları yargılama işi değildir.

f)  Rehberlik idarenin istek ve arzularını öğrencilere empoze etmek, öğrenci ile okul idaresi arasında aracılık etmek işi değildir.

g) Rehberlik öğrencilerin devamsızlıklarını incelemek, karne yazmak sekreterlik yapmak değildir.

h) Rehberlik öğrenciyle ahbaplık etmek, sohbet yapmak, dertleşmek değildir.

i)  Rehberlik bilgi vermek, ikna etmek inandırarak ve önderlik ederek çocukların davranışlarını etkilemek değildir.

 REHBERLİK NEDİR?

 a) Rehberlik öğrencinin kendisine yardım etmesi ağırlıklı çalışmalardır.

b) Rehberlik öğrencinin kendisini tanıması ortaya koyması, kendi kararlarını kendisi vermesi, kendi hayatını kendisi yönlendirmesi ve sonuçlarında sorumlu olması işidir.

c) Rehberlik isteklilik ve gönüllülüğe dayalı bir yardımdır.

 d) Rehberlikte öğrenci hakkında hazırlanan test, anket, bilgi toplama amaç değil, öğrencilere yardımcı olmak için kullanılan araçtır.

e) Rehberlikte danışan öğrencilerin özellikleri ne olursa olsun, hasta olarak algılanmaz ve özelliklerine kişiliklerine saygı duyularak yürütülen çalışmalardır.

f)  Rehberlikte ilişkiler tek yönlü olmayıp, rehber ile öğrencinin karşılıklı saygı, hak, sorumluluk işbirliğine dayalı bir etkileşim ilişkisidir.

g) Rehberlikte öğrenci hakkında edinilen bilgiler açık yakalama, tehdit etme baskı aracı olarak kullanılmayıp gizli ve özel her türlü bilgiler onun en verimli gelişimi için kullanılır ve gizli tutulur.

 h) Rehberlik öğrencinin karşılaştığı veya ileride karşılaşacağı problemler için öngörü kazandırmak, problemlere hazır hale getirmek, çözüm için beceri ve anlayış oluşturmaktır.

i)  Rehberlik bireyin benlik ve kişilik gelişimine yardımcı olmaktır.

j)  Rehberlik disiplin işi değildir. Yalnız öğrencilere her türlü uyumları için, program ve birlikte yaşama, bilmeden hatalara düşmemeye yönelik kurallar hakkında bilgi verilebilir.

 k) Rehberlik öğrencilerin her türlü eğitimi ve gelişimi için uygun ortam yaratmaktır.

l)  Rehberlik sadece sorunlu olan öğrencilerin problemlerinin çözümüne yardımcı olma, onlara bir takım hizmetler sunmayla sınırlı değildir. Önleyici, yönlendirici, uyum sağlayıcı, geliştirici, bütünleştirici,  aydınlatıcı fonksiyonlarıyla diğer öğrencilere de hitap etmektedir.

 m) Rehberlik sadece psikolojik danışma değildir, rehberlik aynı zamanda bir kişilik hizmetleri topluluğu olarak sağlık, sosyal kültürel vb. hizmetleri de içermektedir.

Bireylere çağdaş dünyanın ihtiyacı olan, mutlu ve üretken insanlar olabilmeleri için gerekli niteliklere ulaşmaları amacıyla, uzman kişilerce yapılan yardımları içeren bir süreçtir denilebilir.

REHBERLİĞİN AMAÇLARI:

Yaşamayı bir iş olarak kabul edersek, her işte olduğu gibi bu işte de başarılı ve mutlu olmak için bazı niteliklere sahip olmak gerekecektir. Aşağıda “yaşama işinde” başarılı ve mutlu bireylerin sahip olması gereken niteliklerden bazıları verilmiştir.

- Verimli çalışma ve sınav becerileri. 

- Zamanı iyi kullanabilme.

- Etkili karar verme

- Problem çözme ve plan yapma becerileri.

- Kendini tanıma ve kendini kabul.

- Etkili iletişim becerileri. 

- Meslekleri tanıma.

- Kendi yetenek, ilgi ve kişilik özellikleri ile öğrenme konuları ve meslekler arasında bağ kurabilme.

- Öğrenme ve çalışmaya yönelik olumlu tutumlar. 

- Toplum hayatına uyum sağlayabilme ve katkıda bulunma için gerekli sorumluluk,

- Başkalarına saygı ve yardımlaşma gibi değerler.

Tüm bu niteliklere ulaşmaları için bireylere verilen yardımların, bir diğer deyişle rehberliğin nihai amacı bireyin kendini gerçekleştirmesidir.

REHBERLİK HİZMETLERİ

Klasik rehberlik uygulamalarında rehberlik hizmetlerinin sunumu genellikle;

1. Psikolojik danışma,

 2. Oryantasyon

 3. Bireyi tanıma,

 4. Bilgi verme,

 5. Müşavirlik,

6. Yerleştirme,

7. İzleme, değerlendirme ve araştırma hizmetleri biçimde sınıflandırılır.

Bu hizmet alanları aşağıda kısaca tanıtılmıştır.

Psikolojik Danışma: Rehberlik hizmetlerinin merkezinde yer alan psikolojik danışma hizmetleri, rehberliğin tanımında verilen tüm amaçların gerçekleştirilmesinde temel teşkil eden bir hizmet alanıdır. Zaman içerisinde rehberlik alanının isminin “Psikolojik Danışma ve Rehberlik” biçiminde değişmesine yol açacak kadar ön plana geçen bu hizmet alanı rehberlik hizmetlerinde en fazla uzmanlığı gerektiren hizmet grubudur. Bireyin kendini tanıması, geliştirmesi, kendisine ve çevresine uyum sağlaması, sorunlarını çözmesi ve sağlıklı kararlar verebilmesi için bireylere yapılan yardımları içerir.

Oryantasyon: Öğrencilere okulu, çevresini ve buralarda yararlanabileceği imkanları tanıtmaya yönelik etkinliklerdir.

Bireyi Tanıma: Her öğrencinin tüm yönlerini, çeşitli ölçme ve değerlendirme yöntem ve tekniklerini kullanarak ortaya çıkarmaya yönelik faaliyetleri içerir.

Bireyi tanıma etkinliklerinin temel amacı öğrencilerin kendilerini tanımalarına yardım için gerekli verileri elde etmektir.

Bilgi verme: Öğrencilerin ihtiyaç duyacağı eğitsel ve mesleki nitelikli tüm bilgilerin toplanması ve bunların çeşitli yöntemlerle öğrencilere duyurulmasına yönelik etkinlikleri içerir.

Müşavirlik: Okul personeli ve velilere yönelik olarak, okulun ve evin öğrenciler için “öğrenmeye” daha uygun bir ortam olmasını sağlamaya yönelik etkinliklerdir. Bir başka deyişle psikolojik danışma ve rehberlik anlayışının tüm okul personeli ve velilerce de benimsenmesini sağlayarak öğrencilerin gelişimine katkıda bulunmayı amaçlayan etkinlikleri içerir.

Yerleştirme: Öğrencilerin kendi kişilik özellikleri, ilgi, yetenek ve ihtiyaçlarına uygun derslere, programlara ya da tam zamanlı ya da yarı zamanlı işlere yerleştirilmelerine yönelik etkinliklerdir.

İzleme, Değerlendirme, Araştırma: Çeşitli ders, program ya da işlere yerleştirilen öğrencilerin buralardaki başarıları ya da memnuniyetleri, okulda verilen rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinden elde edilen sonuçlar, mezunların üst eğitim kurumları ve iş hayatlarındaki durumlarının belirlenmesi ile okulun rehberlik ihtiyaçlarının saptanması gibi etkinlikleri içerir.

 REHBERLİĞİN İLKELERİ

Rehberlik hizmetlerinin başarıya ulaşabilmesi için bazı ilkelerin benimsenmesi temel koşuldur. Rehberlik anlayışını oluşturan bu ilkeler aşağıda verilmiştir

* Her birey seçme özgürlüğüne sahiptir ve saygıya değer bir varlıktır.

* Rehberlik hizmetlerinin odağında birey vardır.

* Rehberlik hizmetlerinden yararlanma gönüllülüğü gerektirir.

* Rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinde gizlilik esastır.

* Rehberlik hizmetlerinin etkili biçimde gerçekleştirilmesi tüm ilgililerin katılım destek ve işbirliğini gerektirir.

* Rehberlik hizmetleri tüm öğrencilere yöneliktir.

* Rehberlik hizmetleri öğrencilerin tüm yönleriyle gelişmelerine yöneliktir.

*  Rehberlik hizmetlerinden tüm hayat boyunca yararlanılabilir. R

* Rehberlik hizmetlerinde bireysel farklılıklara saygı esastır.

* Rehberlik hizmetlerinde toplumsal sorumluluk da ihmal edilmez.

*  Rehberlik hizmetleri planlı, programlı, örgütlenmiş bir biçimde ve profesyonel bir düzeyde sunulur.

*Her okulun rehberlik ihtiyaçları birbirinden farklıdır.

* Rehberlik hizmetleri eğitimin ayrılmaz bir parçasıdır. 

İLKOKULDA REHBERLİK HİZMETLERİ:

            Her ne kadar rehberliğin ilkelerinden birisi, rehberliğin “tüm hayat boyunca” verilmesini gerektiriyorsa da, ilkokul ve Ortaokul düzeyindeki rehberlik hizmetleri gerek ülkemizde gerekse dünyada ihmal edilmiş ve genellikle lise düzeyinde rehberlik hizmetlerine ağırlık verilmiştir. Ancak dünyada 60’lı yıllar, ülkemizde ise 90’lı yıllardan itibaren bu konuya olan ilgi yoğunlaşmış ve önemi artmıştır. İlkokul ve ortaokul düzeyinde de rehberlik hizmetlerinin sunulmasının gerekçelerinden bazıları aşağıda verilmiştir.

 1. Öğrencilerin sadece bilişsel kapasitelerinin geliştirilmesi onun eğitildiği anlamına gelmez. Çağdaş eğitim yaklaşımlarının tümünde çocuğun tüm yönleriyle geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Rehberlik hizmetleri verilmeden sadece “öğretim” faaliyetleri ile de bunu gerçekleştirmek imkânsızdır. Kaldı ki; çocuğun bilişsel kapasitelerinin geliştirilmesi de, onun her yönüyle tanınmasını, yani rehberlik hizmetlerini gerektirmektedir.

2. Rehberlik hizmetleri yoluyla kazandırılacak niteliklerin önemli bir bölümü için kritik dönemler ilkokul ve ortaokul çağı içerisindedir. Daha sonra bu yönde ortaya konacak çabaların sonuca ulaşması ya çok güç ya da imkânsız olmaktadır.

3. İlk ve ortaokulu bitirdikten sonra iş hayatına atılacak ya da çeşitli üst öğretim kurumlarına yönelmesi gereken bireyleri, bu konuda verecekleri kararların sağlıklı olması için, kendilerine katkı sağlayacak rehberlik hizmetlerinden mahrum bırakmak, çağdaş eğitim ve demokrasi ilkelerine uygun olmayacaktır.

4. İlkokul düzeyinde rehberlik hizmetlerinin verilmesi, daha üst öğretim basamaklarında sunulacak olan rehberlik hizmetlerinin verimliliğini artıracaktır. Rehberlik hizmetlerinin ilk ve ortaokul düzeyinde de verilmesini gerektiren bir diğer olgu da bu konuda yapılan araştırmaların, rehberlik hizmetlerinin, bu kademelerde okuyan öğrencileri, bu öğrencilerin velileri ve öğretmenleri tarafından da birer ihtiyaç olarak algılandıklarını göstermesidir.

İLKOKULDA REHBERLİĞİN AMAÇLARI VE İLKELERİ

            İlkokulda rehberliğin amaçları da aşağıda görüleceği gibi rehberliğin genel amaçlarından çok farklı değildir. İlkokulda verilecek rehberlik hizmetleri çocuğun aşağıdaki konularda olgunlaşmasını amaçlamalıdır.

 1. Kendini anlamada.

2. Kendine karşı sorumlu olma anlayışında.

3. İş ve eğitim dünyasını anlamada.

4. Karar vermede.

5. Problemlerini çözebilmede.

6. İnsan davranışını anlamada (özellikle başkalarıyla olan ilişkilerde)

 

PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK NEDİR?  

Rehberlik bireyin bir bütün halinde gelişmesine yardım işini anlatan bir terimdir. En geniş anlamda rehberlik; problemlerini çözme, bağımsız hale getirme, yeteneklerini açığa çıkarma ve geliştirme, gerçekçe karar vermeme tercihler yapmasını, çevresiyle sağlıklı ve dengeli ilişkiler kurması ve sonuçta kendisini gerçekleştirmesi için bireylere yapılan sistemli ve profesyonel yardımlar sürecidir. Hızla değişen dünyamızda, meydana gelen bilimsel ve teknolojik yenilikler, toplumsal yaşamı da daha karmaşık ve içinden çıkılmaz bir hale getirmiştir. Bunun sonucunda, yeni neslin en iyi yetiştirilmesi, yeteneklerinin israf edilmemesi, hızla değişen dünyaya ve karmaşık toplum yapısına uyumunun en iyi şekilde sağlanması zorunlu hale gelmiştir. Bunun sonucunda PDR hizmetlerinin önemi kavranmış ve tüm dünyada yayılma hızını artırmıştır.  Rehberlik öğrenci kişilik hizmetleri bünyesinde düşünülen ve bireyin, yaşamının çeşitli aşamalarında, gelişimine ve uyumuna etki eden faktörlerin bilinmesi ve onun yerinde kararlar veren dengeli bir kişi olması amacını güden hizmetler bütünüdür. Rehberlik kavram ve bir hizmet olarak bireyin gelişimine, bugünkü ve gelecekteki toplumun uyumuna yönelmiştir. PDR kuşkusuz bir psikolojik yardım hizmetidir.  Psikolojik Danışma ile Rehberliği birbirinden ayırmakla beraber, rehberliğin psikolojik danışmayı içerdiğini savunur ve "Rehberliği, bireyin kendini anlaması, problemlerini çözmesi, gerçekçi kararlar alması, kapasitelerini kendine en uygun düzeyde geliştirilmesi, çevresine dengeli ve sağlıklı bir uyum yapması ve böylece kendini gerçekleştirmesi için uzman kişilerce, bireye verilen psikolojik yardım" olarak tanımlar.